شیرهپزی از آیینهای کهنی است که هر سال در «شهر جهانی انگور» برگزار میشود، جایی که تاکستانهای زرخیزش شهرت دیرینه دارد.
ملایر دومین تولیدکننده انگور مرغوب در کشور بوده و ۶۰ درصد محصول انگور برداشت شده از تاکستانهای استان همدان در این شهرستان تولید میشود.
وجود ظرفیت مناسب برای تولید انگور و محصولات وابسته به آن سبب شده تا در چند سال گذشته، این میوه خوش طعم در فهرست گردشگری غذایی کشور قرار گرفته و جشنواره سنتی با محوریت برخی روستاها در ملایر برگزار شود.
هر چند مراسم شیرهپزی در همه روستاهای ملایر انجام میشود، اما نام روستاهای مانیزان و جوزان به عنوان نماد تولید انگور و شیره در شهر جهانی انگور مطرح و در فهرست میراث ناملموس ملی ثبت شده است.
میزبانی ملایر از دوازدهمین جشنواره شیرهپزی سنتی
امسال هم جشنواره شیره پزی با محوریت دو روستای جوزان و مانیزان در شهر جهانی انگور برگزار میشود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر در این باره گفت: دوازدهمین جشنواره شیرهپزى سنتی مهر امسال در ملایر برگزار میشود.
ابراهیم جلیلی میافزاید: این رویداد جزو 62 جشنواره ثبت شده در فهرست رویدادهای ملی وزارت میراث فرهنگی است که به جذب گردشگر کمک زیادی میکند.
وی با اشاره به آغاز برداشت محصول انگور از نیمه شهریورماه مطرح کرد: برگزاری جشن برداشت انگور در این ماه هم یکی از کارهایی است که میتوان برای معرفی بیشتر ظرفیتهای گردشگری ملایر انجام داد.
رئیس میراث فرهنگی ملایر تصریح کرد: این کار به برقراری روابطه بین بخش کشاورزی و گردشگری کمک کرده و برای صاحبان باغهایی که فضای لازم را دارند؛ درآمدزایی میکند.
جلیلی از آمادگی میراث فرهنگی برای کمک به ایجاد باغهای گردشگری در ملایر خبر داد و افزود: دو باغ انگور از این نوع در شهرستان وجود دارد.
ثبت شیره سفید ملایر در فهرست میراث ناملموس ملی
۳۰ درصد شاغلان بخش کشاورزی در ملایر به کشت و برداشت انگور مشغول هستند و کارگاهها و کارخانههای متعددی هم به روش سنتی و مدرن، این میوه بهشتی را به خوراکیهای خوشمزه تبدیل میکنند.
شیره سرخ و سفید، انواع کشمش، مویز، باسلوق، حلوا، غوره و آب غوره، ترشی و سرکه محصولات متعددی است که با فرآوری انگور به دست میآید.
در این بین شیره سفید ملایر که با زحمت بیشتری نسبت نوع معمولی آن یعنی شیره سرخ تهیه میشود در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور ثبت شده است.
کارشناس ارشد ایران شناسی اداره کل میراث فرهنگی همدان با اشاره به روش سنتی تولید شیره میگوید: مردم در روش سنتی تولید شیره، انگور را در حوضچههای دیواره بلند ریخته و لگد مال میکردند تا آب آن از دریچه حوض خارج شود.
فریبا نعمتی میافزاید: سپس نوعی خاک معروف به «خاک سفید» را که از کوه تهیه میکردند داخل کیسهای درون ظرف آب انگور قرار میدادند تا بماند و املاح آب گرفته شود.
وی اعلام میکند: سپس این آب را میجوشاندند تا غلیظ شده و تبدیل به شیره شود و در زمستان به صورت خام یا برای تهیه شربت، کلوچه، حلوا، باسلوق و شیرینی استفاده میکردند.
نعمتی درباره شیره سفید ملایر هم بیان میکند: شیره سفید از نوع سرخ آن گرانتر است زیرا با زحمت بیشتری تهیه شده و برخلاف شیره معمولی که همه افراد خانواده روستایی در تهیه آن کمک میکردند؛ کاری مردانه است.
وی میگوید: در روش سنتی، شیره معمولی را مدتی میگذاشتند تا سفت شود و سپس ضربههای متعددی به آن میزدند که سبب تغییر رنگ شیره از قهوهای به سفید میشد.